Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά μας καταναλώνουν τρόφιμα μηδενικής διατροφικής αξίας, μόνο και μόνο για να γεμίσουν το στομάχι τους…
Από την Εφημερίδα Ελευθεροτυπία 19/02/2009
Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα έχει αυξηθεί δραματικά: σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα το ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα είναι 25%, ενώ το ποσοστό των υπέρβαρων νηπίων αγγίζει το 30%.
Ο ρόλος των γονέων
Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διατροφικής συνείδησης των παιδιών. Ειδικά στις μικρότερες ηλικίες, αποτελούν το σημαντικότερο πρότυπο προς μίμηση, ενώ είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τη διαθεσιμότητα φαγητού. Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιδιά που έχουν γονείς με αυξημένο σωματικό βάρος, κινδυνεύουν να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Το δυσάρεστο είναι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν κάποια έγκυρη διατροφική πληροφόρηση/εκπαίδευση. Μάλιστα, συχνά δέχονται αντικρουόμενα ή μεμονωμένα μηνύματα από διάφορες πηγές, με αποτέλεσμα να νιώθουν ανασφαλείς ή να ακολουθούν οδηγίες αμφίβολης προέλευσης.
Εξίσου σημαντικό είναι και το θέμα της ποσότητας. Πολλοί γονείς δεν έχουν επίγνωση του μεγέθους της μερίδας που πρέπει να σερβίρουν, με αποτέλεσμα να δίνουν στα παιδιά τους περισσότερο φαγητό από όσο χρειάζονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές οικογένειες τα παιδιά καταναλώνουν μερίδες ενηλίκων από την ηλικία των 5-6 ετών.
Ένα ακόμη εμπόδιο στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών είναι ο τρόπος επικοινωνίας τους από τους γονείς. Για παράδειγμα, πολλές φορές οι συνήθειες αυτές παρουσιάζονται σαν υπόθεση του υπέρβαρου παιδιού, οι οποίες δεν αφορούν την υπόλοιπη οικογένεια. Αυτό συμβαίνει συχνά σε νοικοκυριά όπου υπάρχει και παιδί με υγιές βάρος. Ωστόσο, η υποστήριξη από την οικογένεια είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Επομένως, η τήρηση ίσων όρων για όλα τα μέλη είναι απαραίτητη. Με τον τρόπο αυτό δίνεται το μήνυμα ότι η ισορροπημένη διατροφή πρέπει να εφαρμόζεται από όλους, ανεξαρτήτως βάρους.
Νέα δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν γονείς, οι οποίοι κάνουν συχνά δίαιτες, έχουν αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και διατροφικών διαταραχών. Πλέον, οι περισσότεροι ενήλικες -ειδικά οι γυναίκες/μητέρες- κάνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους δίαιτα, αυξάνοντας τον κίνδυνο τα παιδιά τους να απασχολούνται με το βάρος τους από μικρή ηλικία. Μάλιστα πολλοί γονείς, αγχωμένοι με το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας, πιστεύουν ότι το υπέρβαρο παιδί πρέπει να «χάσει κιλά». Στην πραγματικότητα, για τα περισσότερα παιδιά η διατήρηση βάρους (ή αργή απώλεια) μέσω ισορροπημένης διατροφής και άσκησης είναι ο καλύτερος τρόπος να αποκτήσουν τις επιθυμητές συνήθειες μακροπρόθεσμα, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και στην ψυχολογία τους.
Τέλος, με τους σημερινούς ρυθμούς ζωής, ο οικογενειακός προγραμματισμός δυσκολεύει. Για παράδειγμα, καταναλώνεται συχνότερα φαγητό απέξω, τα παιδιά διαθέτουν πιο συχνά χρήματα για την αγορά τροφίμων (π.χ. από την καντίνα του σχολείου) και μένουν πολλές ώρες μόνα στο σπίτι (οπότε δεν υπάρχει έλεγχος της ποσότητας και του είδους τροφίμων που καταναλώνουν). Τέλος, το πρωινό συχνά παραλείπεται και τα γεύματα είναι πιο ακατάστατα.
«Απαγορευμένα» τρόφιμα και τρόφιμα ως επιβράβευση/ανταμοιβή
Συχνά οι γονείς προκειμένου να «προστατεύσουν» τα παιδιά τους από τρόφιμα όπως γλυκά, αλμυρά σνακ και αναψυκτικά, απαγορεύουν την κατανάλωση τους. Όμως τα «απαγορευμένα» τρόφιμα, αυτόματα γίνονται και πιο επιθυμητά. Αντίθετα, η παρουσίαση τους σαν συνηθισμένα τρόφιμα, τα οποία, ωστόσο, πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο, βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να τα εντάσσουν στη διατροφή τους χωρίς υπερβολές.
Επίσης, η χρήση τροφίμων ως επιβράβευση ή ανταμοιβή καλλιεργεί την αίσθηση ότι ορισμένα τρόφιμα αποτελούν μέσο ικανοποίησης και προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα. Σαν συνέπεια, όταν το παιδί βρεθεί σε κάποια συναισθηματικά δύσκολη κατάσταση, καταφεύγει στο φαγητό αναζητώντας την ευχαρίστηση που θυμάται (ενσυνείδητα ή υποσυνείδητα). Αυτό μπορεί να γίνει και στην περίπτωση που το παιδί βλέπει τον γονιό του να εφαρμόζει αυτή την πρακτική π.χ. να τρώει όταν είναι στεναχωρημένος ή αγχωμένος. Επίσης, η προσφορά γλυκού με στόχο την κατανάλωση κάποιου φαγητού (π.χ. «αν φας τις φακές σου, θα σου πάρω σοκολάτα»), εντείνει την επιθυμία του «απαγορευμένου» γλυκού και την αποστροφή του φαγητού.
Όλες οι παραπάνω συνήθειες όταν γίνονται συστηματικά, οδηγούν στο λεγόμενο “comfort eating” (σε ελεύθερη μετάφραση «φαγητό παρηγοριάς»), το οποίο διατηρείται και στην ενήλικη ζωή και σχετίζεται τόσο με την παχυσαρκία όσο και με διατροφικές διαταραχές.
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω γίνεται εμφανές πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του γονέα στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Δυστυχώς, ο σύγχρονος τρόπος ζωής σε συνδυασμό με την έλλειψη σωστής ενημέρωσης, δυσκολεύουν το ρόλο αυτό, αφού οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη πρόκληση χωρίς τα κατάλληλα εφόδια. Η απόκτηση βασικών γνώσεων διατροφής και η εκμάθηση δεξιοτήτων και πρακτικών που προάγουν την υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής, μπορεί να αποτελέσουν σημαντικά όπλα στην καταπολέμηση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας.
Πρωτοβουλία
Στα εξωτερικά ιατρεία της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» λειτουργεί δωρεάν κάθε Τρίτη 9.00π.μ.–14.00μ.μ. Ιατρείο Παιδικής Παχυσαρκίας. Το Ιατρείο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Καθηγητή κυρίου Χρούσου και της Παιδιάτρου κυρίας Περβανίδου. Στο Ιατρείο υπάρχει ομάδα παιδιάτρων, παιδοαναπτυξιολόγου, παιδοενδοκρινολόγου, παιδοδιαιτολόγων και παιδοψυχολόγου. Οι γονείς μπορούν να κλείσουν ραντεβού στο 1535 και 2107467009-10 ή να περάσουν από το Ιατρείο τις ώρες λειτουργίας.